Manifesta 5era bidean, Donostian

Manifesta, Arte Garaikidearen Europako Bienala, Berlingo harresia bota ondorengo erabateko aldaketa politikoen eta kulturalen erantzun gisa sortu zen. Hauxe zen bere xedea, Europako herrialdeetan artearen eta erakusketen eremuetan antzematen zen desoreka ezabatzea. Iparraldearen eta Hegoaldearen, Ekialdearen eta Mendebaldearen arteko elkarrizketa ezartzeak aukera eman zion Manifestari funtsezko gaiak arintasun eta elkartasun handiagoaz lantzeko, komisarioen, artisten eta publikoaren artean lankidetza eta ikerketa sustatuz. Prozesu hark Gerra Hotzaren aurreko mugak pixkanaka baina etengabe ahultzea ekarri zuen berekin artearen munduan.

Manifestak egitura nomada bereganatu zuen nahita, hain zuzen ere bi urtero proiektu honi harrera egingo dion Europako hiri desberdin bat aukeratzea adierazten duena (Rotterdam, 1996; Luxemburg 1998; Ljubljana 2000; Frankfurt 2002, Donostia 2004). Era berean, lankidetzazko jarrera irmo bat sendotu zuen, horren erakusgarri argiena erakusketa bakoitzaren komisario-taldeari eskatzen zaion baterako lana izanik. Manifestak barruko nahiz kanpoko egoera konplexuetan lan egiteko exijitzen die komisarioei eta aldi berean praktika artistikoak integratzeko eta praktika horiek existitzen den testuinguru soziopolitikoarekin lotzeko eskatzen die. Izan ere, beren ahalegin guztiak lehen aipatutako partaidetza eta lankidetzazko printzipioetan oinarritzea espero da komisarioengan, aholku sinplistetan erori gabe. Manifesta gertaera iraunkor gisa eratu izanak jendeak proiektu honi buruz jarriak dituen itxaropenak handiagoak izatea ekarri du berekin.

Manifestak eta bere komisario-taldeak partaidetza aktiboa lortu nahi dute arte garaikidearen munduan, betiere oraindik kontsolidatuta ez dauden artista, komisario eta idazleentzat aukerak sortuz. Era berean, Manifestak merezi duten arreta tradizioz jaso ez duten Europako eremuetan garatutako kontzeptu artistikoetan jartzen du arreta. Manifestaren iritziz artea bere garaiari dagokio eta gure garaiko arazo handiak aztertzetik artean lan egiteko modu eta joera berriak sortuko dira. Hori gorabehera, ziurtatu beharrean gaude Manifestak "bitarteko gune" gisa iraungo duela bizirik, maila geografikoan ez ezik maila instituzional, politiko, artistiko eta komertzialean ere.

Horregatik guztiagatik gaude ARCO 2003n, Manifesta 5en Biurtekoaren hasieran. Jarrera irekia eta dinamikoa da gurea. Hala, gure oinarrizko printzipioetako batzuk berrikusi behar ditugu atzera, eta lanerako estrategiak aldatzeko eta Manifestaren barruko nahiz kanpoko proiektu eta eremu desberdinen artean lotura berriak sortzeko dugun ahalmenari buruz gure buruari galdetu, Manifesta plataforma soziokultural eta publiko zabalagoetan sartzeko aukerari buruz gogoeta egiteaz gain.

Zentzu horretan, Manifesta Nazioarteko Fundazioarentzat (MNF) pozgarria da Euskal Herrian, Espainian kokatuta dagoen Donostia hiria 2002-2004 aldirako Manifesta 5en anfitrioi gisa aukeratu izana. Hiria 2002ko udan aukeratu zuten Manifesta 5i harrera egiteko, hiriak bizi duen egoera soziopolitiko dinamikoa eta bertako azpiegitura kultural eta instituzional sortu berria kontuan hartuta.

Era berean, poz handia izan da guretzat Massimiliano Gioni (Milán), Marta Kuzma (Londres, Kiev) eta Paula Toppila (Helsinki) komisarioen taldeko kide izendatu dituztela jakitea. Azken momentuan eta MNFren gogoz bestera Helsinkiko (Finlandia) Paula Toppilak, komisarioen taldeko kide izateko aukeratuak, proiektua uztea erabaki du 2002ko azaroan izendatu zuten unean iragarri ezin ziren arrazoi pertsonalak direla-eta.

Manifesta Nazioarteko Fundazioaren (MNF) Batzordeak proiektua 2004an burutu arte parte hartzen jarraitzera gonbidatu ditu Massimiliano Gioni eta Marta Kuzma.
Ondorioz, MNFren Batzordeak bere esker ona erakutsi nahi du jendaurrean bi boluntarioek erantzukizun gehigarri hori beren gain hartzeko erakutsi duten borondate argiagatik.

Etorkizunari dagokionez estrategia berriak behar dira artean eta erakusketetan gaur egun antzematen diren joerak Manifestak eskainitako egitura-ereduaren barruan kokatzeari eta gure oraingo lan-estrategietan beharrezkoak izan daitezkeen aldaketei buruzko eztabaida eta gogoeta pizteko.
Manifestako komisarioek ahaleginak egin behar dituzte Manifestaren eta beste bienal edo antzeko gertaeren artean erabat bereizten. Manifestak ikuspegi eta eredu berriak eskaini beharko lituzke, hain zuzen ere artearen hedapenaren eta erakusketaren eremu desberdinetan bitartekari gisa jardungo luketenak. Era berean, gogor lan egin beharko luke tokiko lankideekin lan-harreman estuak garatzearren.

Manifesta Nazioarteko Fundazioaren Sareko Programak aurrerapen alternatibo bat adierazten du fronte desberdinetan. Datozen hiru urteotan eta Fundazioak abiarazitako eta kanpoko sei bazkiderekin batera sortutako programa batzuen bidez gure asmoa hauxe litzateke, Manifestaren lanaren testuingurua berriro definitzea oso bestelakoak diren eremuetan hirugarrenekin lankidetzazko plataforma gehigarriak ezartzeko eta publiko zabalago batekin harreman sendoagoak garatzeko. Artxiboa bitartekaritzarako garrantzizko tresna izan daiteke, hirugarrenen partaidetza aktiboa mantentzea eta partaidetza horren diseinuan nolabaiteko papera izatea ahalbidetuko digulako.
Manifesta Nazioarteko Fundazioa aurre egiten ari zaion desafioetako bat hauxe da, gure informazio-iturriak, gero eta handiagoak, biurteko erakusketaren web-plataforma bihurtzea, ezagutzaren biltegi gisa eta komisarioen eta gainerako profesionalen lanerako pizgarri gisa balioko duena. Zentzu horretan, sareko artxiboa baliagarria izango litzateke informazioaren hedapen handiagoa lortzeko eta komisario/bitartekarien eta publiko orokorraren partaidetza aktiboa sustatzeko. Ikuspegi berritzaile horrek ekarriko baitu berekin gure lan-metodologiaren aldaketa, bienala egitura libreagoa duen Europako gune batean iraunarazten laguntzeaz gain.

Manifesta Nazioarteko Fundazioa 1994az geroztik Arte Garaikidearen Europako Bienalaren eta Fundazioaren Sareko Programa Berriaren sustapenaz eta koordinazioaz arduratzen da.